Kỷ niệm 37 năm Ngày giải phóng Quảng Nam và Đà Nẵng: Thượng Đức - mùa thu 1974
ÁP SÁT THƯỢNG ĐỨC
(Cadn.com.vn) - là mật danh của chiến dịch giải phóng chi khu quân sự Thượng Đức. Để bảo vệ vững chắc vòng ngoài căn cứ hải lục không quân khổng lồ Đà Nẵng, từ năm 1962, Tổng thống VNCH Ngô Đình Diệm đã thành lập nên một quận Thượng Đức, vừa là quận lỵ, vừa là một chi khu quân sự bao gồm hai xã của huỵện Đại Lộc là Lộc Bình (Đại Lãnh), Lộc Vĩnh (Đại Hồng) và hai huyện miền núi Hiên và Giằng (Đông và Tây Giang), tạo thành một lá chắn hầm ngầm và hỏa lực mạnh “bất khả xâm phạm".
Dù ở trên đồi cao 500 mét nhưng Thượng Đức được xây dựng một hệ thống đưa nước đến từng khu, có đèn nê-ông chiếu sáng đến các lớp hàng rào thép gai bùng nhùng. Khu quận lỵ chỉ cách tiểu đoàn biệt động quân một hàng rào thép gai, các cơ quan chính quyền như trụ sở hội đồng, trạm y tế, cơ quan của các đảng Dân chủ, Đại Việt, Quốc dân đảng, nhà thờ Công giáo, nhà thờ Tin Lành, đài quan sát... và những bảng tin, tranh vẽ, những khẩu hiệu chống Cộng sặc mùi kích động hận thù, kéo dài đến cầu Chìm bắc qua sông Côn và chợ Hà Tân.Và tầng tầng hỏa lực dày đặc, cùng những lực lượng yểm trợ ở vòng ngoài từ xa, khi cần thì ứng cứu.
Là cứ điểm tiền tiêu án ngữ khống chế giữa vùng căn cứ của ta, nên một số các tướng lĩnh ngụy và cố vấn Mỹ đã thị sát Thượng Đức. Tổng thống VNCH Nguyễn Văn Thiệu đã tặng Thượng Đức cái danh “Mắt ngọc của đầu rồng’’, còn tỉnh trưởng Quảng Nam thì gọi Thượng Đức là “Cánh cửa thép’’ của tây nam Đà Nẵng. Tất cả đảm bảo cho chỉ huy và binh lính đồn trú nơi tiền duyên này không chỉ yên tâm mà còn huyênh hoang thách thức để trấn an đồng bọn và hù dọa đối phương. Tiểu đoàn trưởng biệt động quân 79 thiếu tá Hà Văn Lầu mới 35 tuổi, dưới quyền chỉ huy của thiếu tá quận trưởng Nguyễn Quốc Hùng mới 30 tuổi (khi trận đánh Thượng Đức xảy ra, Hùng được thăng trung tá). Đại úy quận phó Vũ Trung Tín được Cao Văn Viên, Tổng tham mưu trưởng quân lực Việt Nam Cộng Hòa tuyên dương công trạng với một ngôi sao Anh dũng bội tinh về lòng dũng cảm chống Cộng. Khi chiến sự nổ ra, cùng thời điểm căn cứ Nông Sơn-Trung Phước bị đánh bại rơi vào tay quân Giải phóng, Tư lệnh Vùng Một chiến thuật Ngô Quang Trưởng lo lắng hỏi, Nguyễn Quốc Hùng trả lời chắc nịch: Bao giờ nước sông Vu Gia chảy ngược thì Việt Cộng mới chiếm được Thượng Đức!.
 |
|
Chi khu quân sự Thượng Đức... |
Chuẩn bị cho trận đánh quyết định, bộ đội giải phóng bí mật mở 45 km đường từ Trao xuống bến Hiên. Nhiều đoạn bộ đội chỉ được cưa 2/3 thân cây, giữ màu xanh cho rừng để giữ bí mật đến cùng. Ban giao vận Quảng Đà tham gia cùng bộ đội mở “Đường Thắng Lợi’’ nối Đông Trường Sơn từ Trao xuống Bồ Lô Bền, một nhánh vượt dốc Ngật, xuống bến Hiên ra An Điềm- đây là đoạn đường đưa vũ khí và lương thực ép sát Thượng Đức. Dù cố giữ bí mật đến giờ chót, nhưng những đoạn đường đất đỏ từ trong núi lù lù hiện ra, những tiếng mìn phá đá ùng ình vọng vang núi đồi không chỉ làm cho chỉ huy quân thù run sợ mà luôn nơm nớp về một cuộc tấn công sắp diễn ra, khác với những lần bị tấn công trước đó.
Cứ điểm Thượng Đức nằm trong một khu chiến do quân ta bày ra từ Nông Sơn-Trung Phước đến Thượng Đức. Trận đánh khai hỏa từ 5 giờ sáng ngày 29-7-1974, không dứt điểm nhanh như dự kiến mà kéo dài đến 8 giờ 30 sáng ngày 7-8-1974. Theo Tướng Nguyễn Chánh, Phó tư lệnh quân khu V: “Ngày đầu, đánh không dứt điểm, ta bị thương vong nhiều. Đánh trận 2, cũng không dứt điểm. Lúc này tại sở chỉ huy của Bộ tư lệnh đánh Nông Sơn nhận được điện của Ngô Quang Trưởng lệnh cho tiểu đoàn 79 biệt động quân ở Thượng Đức phải tử thủ. Lại đánh trận thứ 3, cũng không dứt điểm. Quân khu V được báo cáo của khu chiến xin cho đánh trận thứ tư”.
 |
|
...và Chi khu quân sự Thượng Đức trên bản đồ. |
Biết Thượng Đức gặp khó khăn, Tư lệnh quân khu V Chu Huy Mân chỉ thị Phó tư lệnh Nguyễn Chánh ra ngay Thượng Đức nắm tình hình và bàn với bộ chỉ huy ở khu chiến chuẩn bị tốt trước khi đánh trận thứ tư.
Ông Phạm Đức Nam, lúc bấy giờ là Phó Bí thư kiêm Chủ tịch tỉnh Quảng Đà làm trưởng đoàn đưa một trăm cán bộ các đoàn thể tham gia chiến dịch, bí mật đưa quân tập kết ở núi Chấn Sơn (Đông bắc Hà Tân), đào hầm cạnh Bộ chỉ huy sư 304 để tiện bàn việc hợp đồng chiến đấu. Tướng Nguyễn Chánh nhận lệnh chiều 4-8-1974, tại chỉ huy sở khu chiến Nông Sơn, hành quân ngay trong đêm, đến Thạnh Mỹ lúc 12 giờ khuya, gặp Lê Khả phụ trách tiền phương của Quảng Đà đón, liền lên thuyền đi ngay trong đêm. Thuyền chạy theo sông Thạnh Mỹ dưới ánh trăng, gần sáng thì tấp vào bờ, leo lên đồi, vừa đi vừa chạy lên núi. Rồi từ điềm cao 700, đi trong nắng cháy xuống điểm cao 600, 500, 400, đến bộ phận chỉ huy tiền phương ở điểm cao 300 thì đã 12 giờ trưa, gặp Chính ủy sư 304 Trần Bình, sau đó, gặp ban chỉ huy khu chiến Thượng Đức gồm các tướng Hoàng Đan, Tư lệnh phó Quân đoàn 2, Lê Công Phê, Sư trưởng Sư 304, Phan Hàm, đặc phái viên của Bộ Tổng Tham mưu...
Vì đánh liên tục, địch phản kích ác liệt, thương vong nhiều, trời nắng nóng, thức khuya, căng thẳng, hậu cần khó khăn nên bộ đội, cán bộ đều rất mệt, lại rất ức và không vui vì chưa dứt điểm được cứ điểm Thượng Đức. Công tác tư tưởng tốt nhất lúc bấy giờ là đánh thắng. Rút kinh nghiệm từ trận Nông Sơn, sau khi bàn bạc, nhất trí phải đưa pháo chống tăng loại 76 ly 2 và cao xạ 37 ly lên đồi cao, bắn thẳng vào lỗ châu mai.
Sau khi bàn bạc, ông Phạm Đức
Hồ Duy Lệ
(còn nữa)
